Ουκρανία: "Οι εντάσεις αυξάνονται... λόγω των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που επιβάλλει η κυβέρνηση"

Συνέντευξη της Oksana  Dutcak στον Patrick Le Tréhondat

3 Φεβρουαρίου 2024.

 ΠΗΓΗ: https://internationalviewpoint.org

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: elaliberta.gr

 "Μετά από δύο χρόνια πολέμου, η κατάσταση είναι ταυτόχρονα και ίδια και διαφορετική. Ο πόλεμος συνεχίζεται, αλλά υπάρχουν αλλαγές λόγω του πλαισίου - τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού. Όλες αυτές οι αλλαγές ήταν εξ αρχής προβλέψιμες σε ένα πολύ πιθανό σενάριο παρατεταμένου πολέμου (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πολλοί, μεταξύ των οποίων και εγώ, δεν ήλπιζαν σε πιο θετικά αλλά λιγότερο πιθανά σενάρια)".

Μετά από 2 χρόνια πολέμου, πώς βλέπετε την κατάσταση στην Ουκρανία;

Μετά από δύο χρόνια πολέμου, η κατάσταση είναι τόσο η ίδια όσο και διαφορετική. Ο πόλεμος συνεχίζεται, αλλά υπάρχουν αλλαγές λόγω του πλαισίου - τόσο εσωτερικού όσο και εξωτερικού. Όλες αυτές οι αλλαγές ήταν προβλέψιμες από την αρχή σε ένα πολύ πιθανό σενάριο παρατεταμένου πολέμου (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πολλοί, μεταξύ των οποίων και εγώ, δεν ήλπιζαν σε πιο θετικά αλλά λιγότερο πιθανά σενάρια).

Έχουμε γίνει μάρτυρες των διαφόρων εντάσεων που συσσωρεύονται στην ουκρανική κοινωνία - οι περισσότερες από αυτές προκαλούνται από τις προβλέψιμες νεοφιλελεύθερες πολιτικές, που επέβαλε η κυβέρνηση με το πρόσχημα του πολέμου. Χρησιμοποιώντας τη δικαιολογία της οικονομικής στενότητας και την ιδεολογία του καπιταλισμού της "ελεύθερης αγοράς", αντί να υποστηρίξει τα καθολικά κοινωνικά δικαιώματα, που έχουν πληγεί από την οικονομική κρίση, η κυβέρνηση υπερασπίζεται τα συμφέροντα των εταιρειών εις βάρος των δικαιωμάτων των εργαζομένων, σε βάρος της κοινωνικής στήριξης των υφιστάμενων και των νέων και αναδυόμενων μειονεκτούντων ομάδων. Τα μέτρα αυτά έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τη λογική όλων των συγκεντρωτικών και (σε κάποιο βαθμό) σχετικά κοινωνικά προσανατολισμένων πολιτικών που εφαρμόστηκαν αλλού κατά τη διάρκεια των πολέμων.

Ως αποτέλεσμα αυτών των πολιτικών, οι οποίες αποτελούν ιδεολογική συνέχεια προηγούμενων ετών, η γενική κινητοποίηση των προσπαθειών του πληθυσμού και η σχετική ενότητα της ουκρανικής κοινωνίας διαβρώνονται συνεχώς. Μετά τους πρώτους μήνες της ενεργοποίησης για την υπεράσπιση των κοινοτήτων τους, πολλοί άνθρωποι είναι πλέον διστακτικοί (και ορισμένοι αντίθετοι) στο να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους. Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι' αυτό, όπως για παράδειγμα η σχετική τοπικοποίηση της ρωσικής απειλής, η μη ρεαλιστική προσδοκία μιας γρήγορης "νίκης" (που προωθείται από μέρος του πολιτικού κατεστημένου και κάποιους κυρίαρχους παράγοντες επιρροής) και η συνακόλουθη απογοήτευση, καθώς και πολλές αντιφάσεις συμφερόντων και καταστάσεων και επιλογών των ατόμων μέσα στο δομημένο χάος ενός παρατεταμένου πολέμου.

Ωστόσο, το αίσθημα της αδικίας παίζει σημαντικό ρόλο. Από τη μία πλευρά, υπάρχει το αίσθημα αδικίας σε σχέση με τη διαδικασία επιστράτευσης, όπου ζητήματα πλούτου και/ή διαφθοράς οδηγούν στην επιστράτευση της πλειοψηφίας (αλλά όχι αποκλειστικά) των λαϊκών τάξεων, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με την ιδανική εικόνα του "λαϊκού πολέμου" στον οποίο συμμετέχει ολόκληρη η κοινωνία. Και επιπλέον, υπάρχουν μερικές περιπτώσεις αδικίας στο εσωτερικό του στρατού. Από την άλλη πλευρά, η απουσία μιας σχετικά ελκυστικής και κοινωνικά δίκαιης πραγματικότητας και προοπτικών για το μέλλον παίζει σημαντικό ρόλο στις ατομικές επιλογές κάθε είδους.

Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι η κοινωνία στο σύνολό της έχει αποφασίσει να απέχει από την αντιπαράθεση με τη ρωσική επιθετικότητα, το αντίθετο μάλιστα: οι περισσότεροι κατανοούν τις ζοφερές προοπτικές που θα επέβαλε μια κατοχή ή μια "παγωμένη" σύγκρουση, η οποία θα μπορούσε να ενταθεί με τις νέες προσπάθειες [της Ρωσίας]. Ενώ η πλειοψηφία αντιτίθεται και μπορεί ακόμη και να απεχθάνεται πολλές από τις ενέργειες της κυβέρνησης (μια παραδοσιακή στάση στην πολιτική πραγματικότητα της Ουκρανίας εδώ και δεκαετίες), η αντίθεση στη ρωσική εισβολή και η δυσπιστία απέναντι σε οποιαδήποτε πιθανή "ειρηνευτική" συμφωνία με τη ρωσική κυβέρνηση (η οποία έχει παραβιάσει και συνεχίζει να παραβιάζει τα πάντα, από διμερείς συμφωνίες μέχρι το διεθνές δίκαιο και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο) είναι ισχυρότερη και υπάρχει πολύ μικρή πιθανότητα αυτό να αλλάξει στο μέλλον.

Ωστόσο, μια δίκαιη κοινωνικά θεώρηση των πολιτικών του πολέμου και της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης αποτελεί προϋπόθεση για τη μετατροπή των ατομικών αγώνων για επιβίωση σε μια συνειδητή προσπάθεια κοινοτικού και κοινωνικού αγώνα - κατά της εισβολής, για κοινωνικοοικονομική δικαιοσύνη.

Το εξωτερικό πλαίσιο έχει επίσης αλλάξει σταθερά. Υπήρξαν περαιτέρω κλιμακώσεις σε διάφορα μέρη του πλανήτη, οι οποίες αποτελούν, όπως και η ρωσική εισβολή, περαιτέρω συμπτώματα της "φλεγόμενης" περιφέρειας που προκαλείται από την παρακμή της ηγεμονίας και είναι αποτέλεσμα ενός νέου αγώνα για τη διεκδίκηση "σφαιρών επιρροής", καθώς και σε περιφερειακές και διεθνείς συγκρούσεις τόσο για την περιφερειακή όσο και για την παγκόσμια ηγεμονία. Αυτές οι κλιμακώσεις, σε συνδυασμό με ορισμένες σημαντικές αποτυχίες της ουκρανικής διπλωματίας (π.χ. ρητορική περί "πολιτισμού", η οποία στην πραγματικότητα αποξενώνει τους ανθρώπους πέραν του δυτικού κόσμου) και δεξιές λαϊκιστικές τάσεις σε πολλές χώρες, έχουν αρνητικό αντίκτυπο στη διεθνή υποστήριξη της ουκρανικής κοινωνίας.

Υπό το πρίσμα αυτής της δυναμικής, είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναπτυχθεί εσωτερικά και να υποστηριχθεί εξωτερικά το εργατικό κίνημα και άλλες προοδευτικές δυνάμεις στην Ουκρανία. Είναι επίσης σημαντικό για το ουκρανικό προοδευτικό κίνημα να δημιουργήσει δεσμούς και αμοιβαία αλληλεγγύη με απελευθερωτικούς αγώνες, εργατικά κινήματα και άλλους προοδευτικούς αγώνες σε άλλα μέρη του κόσμου. Δεν πιστεύω ότι είναι δυνατόν να αντιστραφεί η παλίρροια της παγκόσμιας ιμπεριαλιστικής και νεοαποικιακής αναγέννησης ή του δεξιού λαϊκισμού στο εγγύς μέλλον. Αλλά πρέπει να αναπτύξουμε μια αριστερή βάση για τους αγώνες που έρχονται. Φτάσαμε σε αυτό το ζοφερό στάδιο απροετοίμαστοι, και πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αποτρέψουμε ένα τέτοιο σενάριο να ξανασυμβεί στο μέλλον.

Ποια είναι η κατάσταση του Commons και ποια είναι τα σχέδιά σας;

Συνεχίζουμε να εργαζόμαστε παρά όλες αυτές τις συνθήκες, συμπεριλαμβανομένης της πιο οδυνηρής: την απώλεια ενός διακεκριμένου οικονομολόγου, του αρχισυντάκτη και φίλου μας Oleksandr Kravchuk, την απώλεια ενός διακεκριμένου ανθρωπολόγου, του συγγραφέα και φίλου μας Evheny Osievsky και μερικών άλλων φίλων, συναδέλφων, συντρόφων, μερικοί από τους οποίους σκοτώθηκαν στη μάχη. Επιπλέον, ορισμένοι από τους συντάκτες και τους συγγραφείς μας έχουν υπηρετήσει εθελοντικά στο στρατό, άλλοι και άλλες είναι πολύ απασχολημένοι με τη συγκέντρωση χρημάτων και προμηθειών για ανθρωπιστικές ανάγκες και την υποστήριξη αριστερών και αντιεξουσιαστών εθελοντών. Άλλες πάλι είναι διασκορπισμένες σε όλη τη χώρα και πέρα από τα σύνορα ως εσωτερικά εκτοπισμένες ή πρόσφυγες, διαχειρίζονται την ατομική τους επιβίωση και μερικές φορές είναι ή γίνονται ανύπαντρες μητέρες λόγω του εκτοπισμού και του πολέμου.

Κατά τον πρώτο χρόνο της πλήρους εισβολής, θεωρήσαμε τρία σημαντικά καθήκοντα για εμάς ως αριστερό μέσο ενημέρωσης: συμμετοχή σε αριστερές συζητήσεις σχετικά με τη ρωσική ιμπεριαλιστική εισβολή, αναδεικνύοντας την πραγματικότητα του πολέμου και τον αντίκτυπό του στον ουκρανικό πληθυσμό και τους Ουκρανούς πρόσφυγες στο εξωτερικό, παρέμβαση με κριτική οπτική για τις πολιτικές και τις μεταρρυθμίσεις που εφαρμόζει και σχεδιάζει η ουκρανική κυβέρνηση. Με την πάροδο του χρόνου, μέχρι το τέλος του 2022, αισθανθήκαμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είχαν κάνει την επιλογή τους και λίγοι μπορούσαν να πειστούν να αλλάξουν τη θέση τους - αν και είμαστε ευγνώμονες σε όσους συνεχίζουν να παρεμβαίνουν σε αυτή την αριστερή συζήτηση σε αλληλεγγύη με τον ουκρανικό λαό. Από την πλευρά μας, συνοψίσαμε τις θέσεις μας σε ένα τεύχος, διαθέσιμο στο διαδίκτυο και σε έντυπη μορφή (τα έσοδα από την πώληση πηγαίνουν στις Solidarity Collectives): μια συλλογή των κειμένων από την ιστοσελίδα μας, τα οποία θεωρούμε ότι είναι τα πιο σημαντικά.

Ξανασκεφτήκαμε τη ροή αυτών των συζητήσεων και βρήκαμε την κατεύθυνση στην οποία αποφασίσαμε να εστιάσουμε τις προσπάθειές μας. Θεωρήσαμε ότι χτίστηκαν πολύ λίγες άμεσες γέφυρες μεταξύ της ουκρανικής εμπειρίας και των εμπειριών άλλων περιφερειακών χωρών που αντιμετωπίζουν πολέμους, εξάρτηση από το χρέος, λιτότητα και αγώνες εναντίον τους. Έτσι γεννήθηκε το πρόγραμμα "Διάλογοι της περιφέρειας" και ορισμένοι από τους συντάκτες μας το βλέπουν ως τον κύριο στόχο μας στο εγγύς μέλλον. Φυσικά, παραμένουν και άλλα θέματα και συνεχίζουμε να γράφουμε για τα προβλήματα και τους αγώνες στην Ουκρανία, για την ιστορία, τον πολιτισμό, την οικολογία και για διάφορα σημαντικά ζητήματα. Συνεχίζουμε να μιλάμε για την αυτοοργάνωση των ανθρώπων στην Ουκρανία - είτε με τη μορφή εθελοντικών πρωτοβουλιών είτε με τη μορφή συνδικάτων. Το 2023, καταφέραμε να το κάνουμε αυτό με μια σειρά από βιντεοσκοπημένες αναφορές " Watch this!" και μάλιστα γυρίσαμε ένα σύντομο ντοκιμαντέρ για το κίνημα των νοσηλευτών στην Ουκρανία.

Πρέπει να τονίσω ότι όλα αυτά θα ήταν αδύνατα χωρίς το συντακτικό προσωπικό και τους συγγραφείς μας, καθώς και χωρίς την υποστήριξη πολλών αριστερών οργανώσεων, πρωτοβουλιών και ατόμων.

Ποιες είναι οι ελπίδες σας για το 2024;

Υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα ελπίδας. Έχω τις προσωπικές μου ελπίδες. Έχω επίσης ένα όνειρο που μοιράζομαι με τους περισσότερους Ουκρανούς: να τελειώσει ο πόλεμος με τρόπο που να ευνοεί ένα δημοκρατικό και κοινωνικά δίκαιο μέλλον στην Ουκρανία, ή τουλάχιστον με τρόπο που να μην εμποδίζει σοβαρούς αγώνες για ένα τέτοιο μέλλον. Οι προσωπικές μου ελπίδες και τα συνολικά μου όνειρα είναι φυσικά συνδεδεμένα. Το καλοκαίρι του 2023, μετακόμισα πίσω από τη Γερμανία στο Κίεβο, το οποίο θεωρώ πόλη μου εδώ και μερικά χρόνια και δεν θέλω να πάω πουθενά πια. Δεν είμαι αφελής και καταλαβαίνω ότι το όνειρό μας για ένα ευνοϊκό τέλος του πολέμου το 2024 είναι πιθανώς απλώς ένα όνειρο. Αλλά χρειάζεται ένα όνειρο για να εναποθέτεις τις ελπίδες σου σε αυτό.

Όσο για το Commons/Spilne, ελπίζουμε να συνεχίσουμε το έργο μας, να γράφουμε και να λέμε ό,τι είναι σημαντικό για εμάς και να είμαστε χρήσιμοι στους προοδευτικούς αγώνες στην Ουκρανία. Ελπίζουμε να συνεχίσουμε τους Διαλόγους της περιφέρειας, να ενημερώσουμε τους Ουκρανούς αναγνώστες για τα πλαίσια, τα προβλήματα και τους αγώνες σε άλλες χώρες- να οικοδομήσουμε δεσμούς και κατανόηση με ανθρώπους που ζουν σε άλλες περιφερειακές πραγματικότητες, με την ελπίδα να συμβάλουμε στην αμοιβαία αλληλεγγύη στους προοδευτικούς αγώνες.